Wednesday, April 13, 2016


Leson despin (15)/ Despini leson.

The infix -ad- is used similarly to its use in Esperanto, though in a more restricted fashion.  In Govoro it is used pravarily to indicate the nominal form of the *action* of a verb;  likana - to write, likanad- the act of writing.  In this case the result of this act (a piece of writing) is denoted by the infix-us:  likanus- a piece of writing, something written.


aper - under ("ajpe-" when prefixed to words beginning with a consonant)
apere - downstairs
ambi - both
ante - before, in front of (time and space)
bace - among
bade - between
befa - to keep

bolik - pen

buk- book
cita - to read
ec  - even ("even the sparrows fly")
eserac - exercise
ginastik - gymnastics
iper - over ("ipe-" when prefixed to words starting with a consonant)
ipere - upstairs
jaz - sentence
jojem - problem
jek - earth, ground
juga - to fly

juka - to forgive

jukus - forgivenss
kajer - copybook, notebook

kaj tutel maw - and so forth, etc. (abbr: k.t.m.)
kaput - (over)coat

kenunel- classroom

kenun- school

fadi - long
ileta- to start (st), begin
leson - lesson

let - start, beginning

leta - to start (intr)
lita - to hear

luta - to listen

maw - further, forth (Esp "plu") 
mot - word

nada - to hime to
nur - only
paneri- simple (uncomplicated, unadorned)
pator
 - floor, story
peri - complex, complicated, adorned.

pida - to catch
pixak - jacket (short coat)

puna - to punish
su - on

tobax - roof

juti - simple, easy
xap - hat
xikeli - clever
xudeni - every-day (adj)
xudene - every day
xumatine - every morning
xutu - each, every
xutus - all
zela - to count
zelad - counting

 

SA KENUN

 

     Sa kenun de nui vik esar su sa jandi joxad bade sa hus de sa petinaj kaj sa jodun.  Ki nu esar sor jandi hus, sed ki esar kupi, paneri, kaj fanisi.  Sa kenun imar ce patorien, sa jeki patoren su sa jek, sa unui patoren kaj sa dui patorien aper sa tobax.  Su sa jeki pator esar jandi domat, kute potar sida xutu ifano de sa kenun.  Xumatene zi pevar tute ante sa let de sa lesono.

  Su sa unui pator esar par domato; unu kenunel por sa ifaniko, du kenunelo por sa ifanino kaj unu domat por la kaputo kaj xapo de sa ifano, ki esar sa kaputun.  Ipere, su sa apetobaxi pator, esar ligi ajandi domato, kute sa kenajo befar sa bukien, kajerien, bumakien, bolikien, k.t.m.  Ipere, aper sa jeki pator esar toxe jandi ipejeki domat, kute sa ifano cezar ale delar ginastiki eseracien. 

  Zo ravar sa ifanien de nui vik sa kenun, oti sa lesono nu esar sor fadis kaj sa kenajo esar bonis ka zekis a xutu ifano.  Sa jodaj imar ce josinien, kutis idar xutus a sa kenun.  Lui josik esar jo juni kaj li nu potar ida ku sa josino.  Sa petinaj imar unu josiken kaj unu josinen, kaj ambi ifano idar a nui kenun.  Sa kenajo sor lubar sa josinen de sa petinaj, oti lini esar sor fesi kaj zeki.  Lini sor bone canezar, ale ec se li nu delir tuten, ici jukir lien tuje, tutel zeki li esar.  En sa lesono sa ifanien nadar esar tanami kaj luta bone.  Tutus, kutus nu bone lutar, nu potar bone neka.  Sa kenaj punar tutusen, kutus cezar en sa lesono kaj nu delar sa zec.  Ejdene, muf juger ine sa kenunel de sa nabino, kaj unu de sa josino de sa jodaj kerer pida lien, ale sa kenaj puner lien oti li nu ludader sa lesonen.

En nui kenun, ici kenar sa kenajien ibe citad, likanad, kaj zelad.  En sa let, zi citar januti bukien kaj likanar fanadi motien kaj zacien.  Zi delar fanadi zelusien.  Sa je junis jute zelar, oti icien nadar fade neka, se ici vicar fanade kaj vite zela.  Sa kenaj esar sor xikeli je zelad, kaj lo ravar juti jojemo.  Kutam li esar soli, li zelar isto lui nabiko cezar en sa kip. 

Sa nabinien ravar sa citad de sa je juni kenaj, oti li imar sor cidi jasen, kaj li citar xeli bukien.  Isto li citar, sa ifano esar sor tanami oti zo ravar tuten maj cem neka.   

 

A.  QUESTIONS TO ANSWER WITH “NO”

1.  Ci ni imar jandi kenunen?  Nu, en nui vik, ni imar sole ajandi kenunen.
2.  Ci sa hus esar hoxi?  Nu, ki imar sole ce patorien.
3.  Ci ni imar fili kenunelien?
4.  Ci sa ifano nekar en sa jekipatori domat?
5.  Ci zi pevar en xutu lesono?
6.  Ci esar du kenunel por nabiko?
7.  Ci sa ifano imar sa xapien en sa kenunel?
8.  Ci sa kaputun esar su sa jekipator?
9.  Ci esir m abone, se sa kaputun esir su sa dui pator?
10.  Ci vi imar ifanien, kutus idar a nui kenun?
11.  Ci sa ginastikun esar apere?
12.  Ci sa ifanien zo ranavar  sa kenunen en nui vik?

 

B.  QUESTIONS TO ANSWER WITH THE NAME OF A PERSON (WHO?)

1.  Kutu idar a sa kenun?
2.  Kutuen vi vidar su sa ulic?
3.  Kutu kenar sa nabinien?
4.  Kutu imar ce josinien?
5.  Kutu imar du josien?
6.  Kutuen lubar sa kenajino?
7.  Kutuen sa kenaj punar?
8.  A kutu vi geber mui kajeren?
9.  Ku kutu cezar sa josik de sa petinaj?
10.  Kutu sidar en sa kenunel engus a vui velik?
11.  Kutu nu vuder sa lesonen ejdene matiné?
12.  Kutuen ravar zelad?

 

C.  QUESTIONS TO ANSWER WITH THE NAME OF A DEFINITE PERSON OR THING (WHICH?)

1.  Kutu nab cezer ejdene ku vi?  Sa nab, kutu sajej bone zelar, cezer ku mi. 
2.  Kutuen taben vi nemer ejdene?  Mi neber sa ajandi taben de sa jodaj.
3.  En kutu kenunel vui joso sidar?
4.  Kutu kenajincitar je bone? 
5.  Kutu buko vo ravar sajej?
7.  En kutu domat zi delar ginastiki eseracien?
8.  Kutu nabien lubar sa kenajo?
9.  Su kutu pator esar sa kenunel?
10.  En kutu domat sa ifano pevar?
11.  En kutu doma tesar sa kaputo kaj xapo de sa nabien?
12.  Kutu nabin pider mufen?

 

D.  QUESTIONS TO ANSWER WITH THE NAME OF A PLACE (WHERE?)

1.  Kute esar sa kenun?
2.  Kute pevar sa ifano?
3.  Kute ici befar sa bukien kaj kajerien?
4.  Kut esar sa ginastikun?
5.  Kute tigar sa josino de sa jodaj?
6.  Kute lui ifano nekar?
7.  Kute sa kenaj zelar?
8.  Kute cezar lui nabo?
9.  Kute vi nemer tutu taben?
10.  Kute esar sa dui pator?

 

E.  QUESTIONS TO ANSWER WITH THE NAME OF A THING (WHAT?)

1.  Kuten vui nab nemar?  Li nemar atuten.
2.  Kuten ici nekar en nui kenun?
3.  Kuten delar sa ifano xudene?
4.  Kuto esar ipere?
5.  Kuten ici befar ipere, aper sa tobax?
6.  Ibe kut ici kenar sa ifanien?
7.  Kuten sa nabino je janute nekar?
8.  Kuten sa nabo jute nekar?
9.  Kut esar en sa kaputun?
10.  Kuten ravar sa ifanien luta?
11.  Kuten citar sa iherin?
12.  Kuto jugar ejdene ja sa domat.  

 

F.  QUESTIONS TO ANSWER WITH A COMPLEMENT OF TIME (WHEN?)

1.  Kutam sa ifano idar a sa kenun?  Xudene zi idar a sa kenun.
2.  Kutam vi vider mui velikien?  Ejdene sere mi vider lien.
3.  Kutam pevar sa nabo?
4.  Kutam sa muf jugar ja sa domat?
5.  Kutam sa kenaj punar sa nabien?
6.  Kutam sa nabino esar tanamis?
7.  Kutam sa nabo likanor zacien
8.  Kutam mui jaino potor bone zela?
9.  Kutam vi je janute canezar?
10.  Kutam vi idar a sa kenun?
11.  Kutam sa ifano cezar en sa kiip?
12.  Kutam sa pato esar zufi?

 

G.  QUESTIONS TO ANSWERR WITH A COMPLEMENT OF MANNER (HOW?)

1.   Kutel canezar vui ajandi josin?  Li nu canezar je bone.
2.  Kutel nekar lui velik?  Li nekar m abone cem lini.
3.  Kutel atutu buk vo ravar?
4.  Kutel pevar tui velin?
5.  Kutel kurar sa ifano?
6.  Kutel movar mui tadik?
7.  Kutel zelar sa kenaj?
8.  Kutel citar sa juni kenajin?
9.  Kutel sa nabino lutar lien?
10.  Kutel esar sa ajuni pulajin?
11.  Kutome ixiri li esar?
12.  Kutel exar vui patik?






No comments:

Post a Comment