Dudeci leson (20th lesson)

idana to come
amovi silent
apere below, down there (loc)
arisa  to guard, watch over
bajula  to carry
bed  sheep
betun  chapel
bom  tree
bomal  forest
duma  to think, ponder
ebe  possibly, perhaps, maybe
eqesa to spurt, gush
eraq - spring, fount
Ibe  about, concerning (esper. pri)
imbe around (surrounding)
ipere  up, above, up there (loc)
iperida  to go up
jam already
jaza  to understand
jek earth
jo  too, too much
job grave, tomb
jobal cemetery
jop  way, road, path
kamin stone
kan  dog
ket field
ikoma  to feed
ikomaj  shepherd
ikomun  pasture-land
kutura  to cultivate
lita  to hear
luta  to listen (to)
muzik  music
nema  to take
niman  attention
nimana to pay attention
nun  now
por for, in order to
rad  joy
sona  to sound (intrans)
sonora  to ring (intr)
sonoril  bell
tal  valley
tanda  to (be) stand(ing)
tel end, limit
tota  to die
utam  some day, at some time
utu  someone, somebody
vezi fresh
xutu  each, every one
zapere  below, down there (direc)
zipere  up, up there (direc)

 

 

                                                          EN SA TAL

 

En sa tal esar ligi vikelo sor ajandis. Imbe sa viko esar sa keto, kute sa coveko zanecar por kutura sa jeken.  Esar toxe bomal kaj ikomuno engus ta gor.  Sa gor esar hanoxi.  Ki esar sore gorel.  Ipere, su sa gorel tandar betun.  Imbe sa betun esar sa jobal.  En sa jobal esar fili jobo ku kamino kaj bomelo.

  Sa betun kaj sa jobal esar cele tanamis su sa gorel.  Apere, su sa ikomun, xe sa tel de sa bomal, xeni eraq iseqesar ise sa jek bade kamino.  Sa ner esar vezi, sifi, kaj javidebi.  Juni nab idanar pize beba tute.  Li esar ikomaj, li ikomar beden, kaj li imar toxe kanen, por arisa zien, an zi kurar jo zanguse.  Sa nab esar radi kaj li pevar fese.  Tobane, li kalitar muziki sonen.   Sa anovi sonorilo de sa betun sonorar avite kaj fanese.  Li mevar en pevad kaj lutar.  Toxe li litar fanesi pevaden.  Li kavidar anguse su sa jop zu sa gorel fili covekien, kutus ziperidar avite.  Sa nab katandar: Utu toter en sa tal, kaj ici bajular lien zipere zuen sa jobal.  Ebe sa bakaj toter oti li eser sor janki isto sa telosi deno.  
Sa juni nab dumar ibe lui ikorod, lui ifano.  Li toxe dumar ibe sa tot.  Esar jam fili jobo imbe sa betun, ale xutu coveks ajpere en sa tal, xutus aidor utam zuen sa jobal.  Toxe li, sa juni nab, kutu pevar fese isto sa celi den, ici nemor lien zutute.  Kutam?  Li dumar fade ibe tuto.  Nun sa sonoril katiamar, sa coveko jam nu esar videbis su sa jop.  Ebe zi nun esar en sa jobun.  Su sa ket, sa bedo atame ikomar kaj sa kanel kurar imbe zi.

 

                                                                    SA BETUN

            Ipere tandar su sa gor
            Sa tanami betun
            En sa tal, xe sa eraq,
            Fese pevar komizaj.

             Sonorad, totupevad
             Nun kasonar ja sa tanamus.
             Mever nab en pevad
             Kaj lutar ku niman.  
    
            En sa jobal de sa gorel
            Ise sa tal xutu idanor.
            Toxe vien, O komizajen, 
            Ici a tute utam nemor.

 

 

 

            A.   CI (WEATHER?  YES?  NO?)

 

    1.  Ci esar fili huso en sa tal?  Nu, tute esar nur afili huso, oti esar nur ligi veliko. 
    2.  Ci sa gor esar hoxi?
    3.  Ci sa jobal esar en sa tal?
    4.  Ci sa betun imar xeni sonorilien?
    5.  Ci sa betun esar xeni?
    6.  Ci esar utu en sa jobal?
    7.  Ci sa ner de sa eraq esar boni?
    8.  Ci ici potar vida ja sa ner?
    9.  Ci sa ikomaj esar ajuni?
    10.  Ci sa nab liter sa sonoraden?
    11.  Ci li dumar ibe sa vis, kutu toter?

 

            B.  KUTU (WHO?  WHICH?)

   

1.  Kutu tandar engus ta eraq?
2.  Kutu ziperidar zu sa betun?
3.  Kutu alasar ajpere en sa tal?
4.  Kutu toter en sa tal?
5.  Ibe kutu dumar sa nab?
6.  Kutuen ici alasar zu sa jobal?
7.  Kutuen ici toxe utam nemar zuen joben?
8.  En kutu hus dalar sa bakaj?
9.  Kutu sonorilien liter sa nab?
10.  Kutu neren li bebar pize?
11.  Su kutu jop sa coveko ziperidar?

 

            C.  KUT(O)?  (WHAT?)

 

1.  Kut esar en sa tal?
2.  Kut esar su sa gor?
3.  Kut esar imbe sa betun?
4.  Kut esar en sa jobal?
5.  Kuten delar sa komizaj?
6.  Kuten li arisar ku sa kan?
7.  kuten li kaliter?
8.  Ibe kuto li dumar?
9.  Kut iseqesar ise sa jek?
10.  Kuten li bebar pize?
11.  Kut esar su sa jobo.

 

        D.  KUTEL?  (HOW?) 

1.  Kutel pevar sa komizaj?  Li pevar sor fese?
2.  Kutel pevar sa coveko su sa jop?
3.  Kutel esar sa betun?
4.  Kutel esar sa jobal?
5.  Kutel sonorar sa anovi sonorilo?
6.  Kutel lutar sa nab?
7.  Kutel esar sa ner de sa eraq?
 

        E.  KUTAM?  (WHEN?)

 

1.  Kutam pevar sa juni komizaj?
2.  Kutam li imever pevaden?
3.  Kutam sa bakisto eser ajanki?
4.  Kutam li toter?
5.  Kutam ici alasar sa coveko zuen sa jobo?
6.  Kutam ici nemor sa nab en sa jobal?
7.  Kutam sa nab eser fanesi?

 

        F.  KUTE?  (WHERE?) 

1.  Kute tandar sa betun?
2.  Kute sidar sa nab?
3.  Zukute idar sa coveko de sa tal?
4.  Kute esar sa bomal?
5.  Kute iseqesar sa eraq?
6.  Kute kurar sa kan?
7.  Kute komar sa bedo?
8.  Kute esar kamino kaj bomelo?
9.  Kute pevadar sa coveko?
10.  Kute esar sa vikelo?
11.  Kute sa nabel vider sa covekien?
12.  Zukute ici nemor xutuen utam?